مولانا جلال‌الدین شناخته شده با نام مولوی، در 6 ربیع الاول سال 604 هجری قمری (15مهر 856 هجر شمسی) در بلخ متولد شد. وی بیشتر زمان عمر خود را در قونیه زندگی می‌کرد و در همان شهر نیز به دیار باقی شتافت. مولوی در طول زندگی خود همواره خراسان را به عنوان وطن اصلی خود معرفی می‌کرد. وی فرزند بهاءالدین از صوفیان و علمای آن زمان بود. مولوی شاعر پارسی زبان است، اما در آثار وی می‌توان به زبان عربی، همچنین جملاتی محدود به زبان‌های یونانی و ترکی نیز مشاهده کرد.

• 8 کلیسای تاریخی برتر ایران را بشناسیم
• کتیبه بیستون؛ بزرگ‌ترین سنگ نبشته جهان
• قدیمی ترین شهر ایران را بشناسیم!

ازدواج مولانا

مولوی در سن 18 سالگی با گوهر خاتون فرزند خواجه لالای سمرقندی ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دو پسر با نام‌های سلطان ولد و علاءالدین محمد بود. همسر دوم او خاتون قونوق بود که یک پسر و یک دختر از این همسر خود نیز با نام های مظفرالدین امیر عالم و ملک خاتون داشت. همسر دوم مولانا 19 سال بعد از خود وی فوت کرد.

مولانا با همسر خود مدتی را در تبریز زندگی کرد. البته با اجاره ویلا در تبریز امکان دسترسی مستقیم به آرامگاه این شاعر برجسته فارسی زبان را نخواهید داشت، اما اگر قصد گردشگری نقاط بیشتری را دارید، با اجاره اقامتگاه در تبریز و چند روز گشت و گذار می‌توانید از آرامگاه مولانا در کشور ترکیه هم دیدن کنید.

آثار مولانا

آثار مولانا به دو دسته منثور و منظوم تقسیم می‌شوند و به زبان‌های زیادی ترجمه شده‌اند که موجب علاقه‌مندی بسیاری از دانشمندان جهان به عرفان شرقی و شرق‌شناسی هستند. دروازه ورود به فرهنگ فارسی زبانان و مشرق زمین برای بسیاری از مردم دنیا، اشعار مولانا است.

القاب مولانا:

از لقب‌های او می‌توان به مولوی، مولانا، مولانای بلخی، مولوی رومی، مولانای رومی، ملای رومی اشاره کرد.

تخلص مولانا: خاموش، خموش، خامش

مثنوی معنوی از آثار منظوم مولانا

تاثیرگذارترین و مهم‌ترین اثر مولانا، مثنوی معنوی است. در مجموعه مثنوی معنوی مولوی، 27 هزار بیت شعر در قالب 6 دفتر آورده شده‌است. شاعران و اندیشمندان زیادی در تحسین این اثر شکوهمند نقدهایی نوشته‌اند. خواهش یکی از محبوب‌ترین مریدان مولانا حسام‌الدین چلبی موجب شد تا مولانا این اثر شکوهمند را بنویسد. در دیباچه مثنوی معنوی سر آغاز هر دفتر آن این موضوع توسط مولانا آورده شده‌ است. 18 بیت ابتدایی مثنوی معنوی که با نام مشهور نی‌نامه شناخته می‌شود، توسط خود مولانا نوشته شده و بقیه بیت‌ها بعد از سروده شدن توسط جلال‌الدین، توسط حسام‌الدین چلبی مکتوب شده‌اند.

مولانا در مثنوی معنوی از چه آثاری تاثیر گرفته است؟

مولانا مثنوی را تحت تاثیر الهی‌نامه حکیم سنایی، منطق‌الطیر و مصیب‌نامه عطار به نثر درآورده‌است. در بسیاری از شعرهای مثنوی از این دو شاعر و عارف نام برده و اشعارشان نقل شده‌است. در قسمت‌هایی از این کتاب نیز به داستان‌هایی از کلیله و دمنه اشاره شده؛ اقتباس‌هایی که از دیگر آثار ادبی در مثنوی آمده بصورت بداهه از مولانا بوده و هیچ گونه کپی برداری در این کتاب وجود ندارد.

این کتاب مقدمه عربی دارد که در این مقدمه به مضامین و نام کتاب اشاره می‌شود. از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های مثنوی می‌توان به سادگی داستان‌ها و اشعار آن اشاره نمود؛ به گونه ای که همه می‌توانند به راحتی این کتاب را خوانده و از حکایت‌های آن لذت ببرند.

دیوان شمس از آثار منظوم گنجور مولانا

یکی از محبوب‌ترین آثار مولانا دیوان کبیر یا همان دیوان شمس تبریزی است. این کتاب شامل غزل‌ها و رباعیات و ترجیع‌های مولانا است. دیوان شمس تبریزی برخلاف مثنوی دارای مضامین پندآموز و تعلیمی نیست. این کتاب گزیده اشعار پرشور عاشقانه و عارفانه مولانا است که در اثر شور و شوق وی به عرفان و عشق نوشته شده است. این شور و شوق وصف ناپذیر مولانا در ارتباط با شمس تبریزی پدیدار شده است.

بیشتر اشعار دیوان شمس تبریز به زبان پارسی سروده شده؛ اما در این کتاب شعرهایی به زبان یونانی، ترکی و عربی نیز وجود دارد. مقدمه استاد بدیع‌الزمان فروزان فر در ابتدای نسخه‌های چاپی جدید دیده می‌شود.

فیه ما فیه از آثار منثور مولانا

فیه ما فیه مجموعه‌ای از روایات و داستان اخباری، حکایات و تمثیل‌های مولانا است که توسط سلطان ولد، پسر مولانا و یکی از مریدان او به قلم در‌آمده است. سبک سادگی کلام مولانا در این کتاب شبیه به مثنوی معنوی است و شیرینی کلام او را می‌توان در این اثر یافت. محور اصلی حکایت‌های فیه ما فیه، بر حول محور عرفان و دین است و در بخش‌هایی از این کتاب، آیات قرآن با تفاسیری ساده بیان شده‌ است. هدف اصلی مولانا از نوشتن این کتاب، روشنگری برای آیندگان و مریدان خود است.

وفات حضرت مولانا

مولانا در تاریخ پنجم جمادی‌الاخر 672 هجری قمری (چهارم دی ماه 652 هجری شمسی) وفات یافت. دلیل مرگ مولوی، بیماری و تب سوزان بود که وی را در سن 66 سالگی از پای درآورد. در لحظه وفات حضرت مولانا، بستگان و خویشاوندانش در کنارش حضور داشتند. بعد از فوت او، ساکنین قونیه از تمامی ادیان اسلام، مسیح و یهود، 40 روز عزاداری کردند.

منبع: lahzeakhar